Ako Balkan spaja istok i zapad, onda se upravo na raskrsnici ovih puteva nalazi Sarajevo. Glavni grad Bosne i Hercegovine je od 5. do 7. novembra bio raskrsnica dobrih priča, sjajnih preduzetničkih ideja i iskustava, znanja i inovacija. Za nama je treći Sarajevo Unlimited forum, a ja sam, kao predstavnik Digitalizuj.Me tima, imao zadovoljstvo da mu prisustvujem.
I ovogodišnje izdanje Sarajevo Unlimited foruma orgaizovao je Networks, biznis centar i co-working prostor iz Sarajeva. Sjajna energija i prelijepo gostoprimstvo za koje se pobrinuo organizacioni tim podigli su moj doživljaj na još viši nivo. Konferencija je ove godine bila bolja i veća nego ikad! Među 2.500 posjetilaca našlo se i više stranih delegacija, ministara, predstavnika kompanija, kao i mladih ljudi željnih znanja koji su pratili program na čak pet lokacija širom grada – Hotelu Holiday, zgradi Parlamenta, Meeting Point bioskopu, kreativnom habu HUB387 i Elektrotehničkom fakultetu u Istočnom Sarajevu.
Prvi dan konferencije proveo sam u Meeting Pointu, koji je tokom ova tri dana bio epicentar inovativnih ideja i dobrih iskustava.
Konferencija je započela panelom o „skrivenim startap draguljima Evrope“ u okviru koga su zainteresovani startapovi mogli dobiti konkretne podatke o prilikama i programima koji postoje u različitim evropskim državama. Potom smo čuli predavanje Bruna Omerovića o iskustvima i preprekama prilikom pokretanja startapa u našem regionu. Bruno je, takođe, bio moderator startap takmičenja tokom sva tri dana.
Uslijedilo je ono što smo svi željno iščekivali – početak Start-up Battle takmičenja! U ovoj, preliminarnoj fazi takmičenja, publici i osmočlanom žiriju su se predstavila 22 startapa iz cijelog regiona. Među takmičarima su se našla i tri crnogorska startapa. The Badger i Daktilograf su se takmičili kao dio „Startap akademije Zapadnog Balkana“ koju je organizovao GIZ, u saradnji sa habovima sa Zapadnog Balkana, među kojima je i Digitalizuj.Me. Crnogorski startap MARLEQ je takođe pitchovao na startap takmičenju, kao dio Digitalizuj.Me mreže, a kroz Mobility Fund koji takođe implementira GIZ. Imali smo priliku da čujemo najrazličitije ideje – od platformi i softverskih rješenja, do pločica za stepenište koje generišu struju i rukavice za slijepe, a među takmičarima su se našli ljudi svih starosnih dobi. Bio sam zaista inspirisan inovativnošću i odlučnošću svih takmičara, i ne bih bio u koži žirija koji je morao odabrati svega osam koji će se predstaviti u finalu.
Prvi dan smo zaokružili gala otvaranjem upriličenim u hotelu Holiday, koje je obilježio performans plesača obučenih u svjetleća odijela, koji se odigrao u potpunom mraku.
Drugog dana uputio sam se ka zgradi Parlamenta. Početak dana bio je rezervisan za zvanično otvaranje, sastanke delegacija zemalja koje su dio „16+1 inicijative“ i potpisivanje zejdničke deklaracije.
Ubrzo je uslijedilo i predavanje Fabiana Bolina i Sebastiana Hermelina, osnivača WarOnCancer platforme, koje je na mene ostavilo najjači utisak. Naime, Fabianu je sa 28 godina dijagnostifikovana leukemija. Nemogućnost ljudi oko njega da mu pruže adekvatnu podršku, učinila je situaciju još gorom. Počeo je da dokumentuje svoju borbu pišući blog koji je postao jako popularan. Njegov prvi post, koji je podijeljen oko 13.000 puta rezultirao je sa preko 100.000 poruka, mejlova i pisama podške. Javljali su mu se i ljudi u sličnim situacijama koji su mu govorili koliko ih je čitanje njegovog iskustva osnažilo u vlastitoj borbi. Prepoznao je moć pričanja priče i osjetio potrebu da osnaži ljude, pa je odlučio, da sa najboljim prijateljem Sebastianom, pokrene platformu za ljude koji se bore sa kancerom, njihove prijatelje i članove porodice.
Imali smo priliku čuti i Toni Čenga, generalnog menadžera Alibaba Grupe za region Centralne i Istočne Evrope, koji nam je govorio o putu koji je kompanija prešla kako bi se pozicionirala kao jedan od lidera na tržištu kakav je danas. Tokom panela koji su uslijedili sazali smo mnogo toga o elektronskom potpisu, blockchainu, elektronskoj trgovini i izazovima B2B poslovanja.
Otvoren je i Unlimited EXPO, u okviru koga su svi prisutni mogli prići štandovima sponzora i startapova i saznati nešto više o njihovom radu i proizvodima.
Dio programa koji me je lično oduševilo je Unlimited 30. Naime, drugog i trećeg dana konferencije, u večernjim časovima, prisutni su imali priliku da čuju priče najboljih mladih preduzetnika iz cijelog regiona. Ove priče mladih ljudi koji su svoje preduzetničke ideje pretočili u uspješne biznise zaista su inspirisale sve prisutne i porušile stereotipe da je neophodno otići iz našeg regiona kako bi uspio. Predavači su bili Nina Angelovska, koju je prestižni magazin Forbes uvrstio u svoju listu 30under30, Ivan Brkljač, osnivač Mokrin House – ruralnog co-working prostora koji je transformisao malo mjesto u Vojvodini u globalno selo, Bojan Koskarov, najmlađi izvršni direktor u Makedoniji, i mnogi drugi.
Treći dan je počeo rano za predstavnike startapova koji su dobili svoje mjesto u finalu – oni su imali priliku da predstave svoje ideje vrhunskim mentorima iz regiona i Evrope i dobiju neprocjenljive savjete pred predstavljanje u finalu koje će se odigrati tog popodneva. Ono što je kod ove sesije bilo najzanimljivije je to što se ona odigrala na Sarajevskoj Žičari, a takmičari su imali samo 8 minuta, koliko je gondoli potrebno da se popne iz grada do vrha Trebevića.
Posljednjeg dana konferencije panelisti su razgovarali o tome kako pripremiti grad za budućnost i konceptu pametnog grada, kao i o projektima u okviru „16+1 inicijative“. Jedan od predavač je bio i Momčil Elenkov, menadžer za partnerstva kompanije Rakuten Viber, koji nam je otkrio nešto više o radu aplikacije koju svakodnevno koristimo, kao i o partnerstvima koja prave sa telefonskim provajderima.
Ali događaj koji sam iščekivao je veliko finale startap takmičenja. Novom žiriju su se, na glavnoj bini u Hotelu Holiday, predstavili osam finalista. Ono što me je iznenadilo je to koliko su se njihove prezentacije razlikovale od onih koje smo vidjeli prvog dana. Rad sa mentorima, a i svjež vazduh na Tebeviću su očigledo urodili plodom! Drugu nagradu u iznosu od 750 eura odnio je crnogorski startap Daktilograf, koji razvija inovativna rješenja koja, koristeći jedinstven algoritam, pretvaraju govor u tekst. Na prvom mjestu se našao beogradski startap EasyTech sa svojom pametnom rukavicom namijenjenom slijepim osobama koja ima mogućnost da osim objekata, prepoznaje i boje, pa čak i izraze lica sagovornika. Pobjednik je odnio i nagradu u vrijednosti od 5.000 konvertibilnih maraka.
Sjajno iskustvo zaokružili smo još jednim druženjem koje su upriličili organizatori, a svi smo napustili Sarajevo puni utisaka, novih iskustava i znanja, ali i entuzijazma i inspiracije da radimo na razvoju regiona u pravcu preduzetništva, digitalizacije i inovacija.
